Kayıp, Yas Problemleri

Yıpratıcı ve bir o kadar stresli olsa da yas, bir hastalık kavramı ile açıklanmamalıdır.

KAYIP, YAS PROBLEMLERİ

Çok sevdiğimiz birinin hayatımızdan ölüm veya ayrılık sebebiyle çıkması sonucu yüzleşmek zorunda kaldığımız yas süreci, tamamen kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Ancak unutulmamalıdır ki, bu süreç oldukça doğal ve yaşanması gerekendir. Yas sürecinde bedensel, bilişsel, duygusal ve davranışsal belirtiler görülmektedir.

Bedensel belirtiler: İştah azalması veya artması, kaygı seviyesi yüksek bir ruh hali, nefes almakta güçlük çekmek.

Bilişsel belirtiler: Karmaşık rüyalar görme, olayı kabullenmekte zorluk çekme ve unutkanlık.

Duygusal Belirtiler: Olayın şokunu üzerinden atamama, pişmanlık, çaresizlik, öfke, suçluluk veya yalnızlık gibi birbiriyle ilişkili hisler.

Davranışsal Belirtiler: Alkol veya uyuşturucu kullanımı, uyku problemleri veya sosyal çevreden uzaklaşma.

Kayıp veya yas problemleri, bireyin günlük yaşamına sağlıklı ve konforlu bir şekilde devam etmesinin önüne geçen oldukça stresli bir süreçtir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu her ne kadar doğal bir süreç olursa olsun, nasıl yaşandığı ve ne kadar sürdüğü bizim için oldukça önemlidir. Kayıp veya yas sürecinde olan birey, 2 veya 3 ayı geçmesine rağmen günlük yaşamına dönmekte zorluk çekiyorsa bu aşamada profesyonel bir destek gerekir. Aksi takdirde, birey depresyona girebilir. Depresyonla birlikte uyuşturucu kullanımı veya intihar düşünceleri gibi yaşamsal tehdit oluşturacak davranışlar baş gösterebilir.

Kayıp veya yas sürecinin aşamalarını aşağıdaki maddelerle açıklayabiliriz:

İnkar Aşaması: Bu aşamaya şok aşaması da denmektedir. Birey yaşadığı ölüm veya ayrılık olayın kabul etmekte güçlük çeker ve bunu yaşadığını devamlı olarak inkar edebilir.

Öfke Aşaması: İnkar aşamasından sonra öfke aşaması gelir. Bu süreçte kayıptan dolayı duyulan derin üzüntü ve öfke duyguları kendini gösterir. Birey tüm pişmanlıkları, söylemek isteyip de söyleyemedikleri veya hayallerini artık gerçekleştiremeyeceği için gerek kendine gerek de olayın varlığına derin bir öfke duymaya başlar.

Pazarlık Aşaması: Bu aşama genellikle ölüm nedeniyle bir yakınını kaybetmek üzere olan bireylerde görülür. Kişi sevdiği yakınını kaybetmemek için ‘yeter ki yaşasın bir daha asla onu üzmeyeceğim, onun istediğini yapacağım’ gibi dualarla bir pazarlık psikolojisine girer.

Depresyon Aşaması: Bu aşamada birey yaşadığı kaybın gerçekliğiyle yüzleşir. Kaybın yarattığı mutsuzluk, eksiklik ve çaresizlik hissi ile bir depresyon süreci başlar. Günlük hayatın rutinine dönmede zorluk çekilebilir.

Kabul Aşaması: Birey bu aşamada ölüm veya ayrılık olayını tamamen kabullenmiştir. Gerçekliğin getirdiği tüm sorumlulukları ve farkındalığı ile eski yaşam alışkanlıkları yeniden kazanılır.

Sağlıklı Bir Yas Süreci İçin Neler Tavsiye Ediyoruz?

• Bu süreçte yalnız kalmamaya çalışın, sizi anlayacağını ve dinleyeceğini bildiğiniz birkaç dostunuzla acınızı paylaşmaktan çekinmeyin.
• Aile desteği oldukça önemlidir. Birçok kişi aileden bir kayıp yaşandığında, üzüntüsünü diğer aile üyelerine yansıtmaktan ve karşı tarafı üzmekten çekinebilir. Sağlıklı bir yas süreci için hissedilen duygu yoğunluğunun paylaşılması gerekir.
• Duygularınızı baskılamaya çalışmayın. Yaşadığınız tüm olumsuz duyguları kabul edin ve ifade etmeye açık olun.
• Daha önce kayıp yaşamış kişilerle konuşulması, özellikle yakını ölen kişinin psikolojisi yönüyle daha iyi hissettirecek bir etki sunabilir.
• Konuşarak duygularınızı yansıtmakta zorlanıyorsanız, yazmayı deneyebilirsiniz. Duygu ve düşüncelerinizi yazmak oldukça rahatlatan bir aktivitedir.
• Sağlığınızı ihmal etmeyin. Yemek yemek ya da uyku gibi insan yaşamı için gerekli olan ihtiyaçları yerine getirmeye çalışın.
• Unutmak için kendinizi başka şeylerle uğraşmak zorunda bırakmayın, zamana bırakın ve kendinize bu konuda yüklenmeyin.
• Yanınızda olmaya çalışan insanları uzaklaştırmayın.

Kayıp veya Yas Problemleri Nasıl Atlatılır?

Yas süreci oldukça zorlayıcı ve stresli bir süreçtir. Bu süreçte yalnız kalmamanız ve çevrenizdeki insanların desteğini üzerinizde hissetmeniz sağlıklı bir yas sürecini tamamlamak adına oldukça önemlidir. Kendinizi güçlü göstermeye çalışmadan, duygularınızı içinizden geldiği gibi yaşamaya çalışın. Unutmayın, her kayıp psikoloji etkileri beraberinde getiren ve yaşanması gereken doğal bir ruh halinin özetidir.

Kayıp veya yas problemleri bazı bireylerde oldukça uzun sürebilir. Bu süreçte sosyal çevre desteği ile profesyonel destek de gerekebilir. Özellikle 2 veya 3 ayı geçmesine rağmen gündelik yaşama karışmakta zorluk çekiliyorsa, bir psikolog eşliğinde yas terapisi tedavisi uygulanabilir.

Psikoterapi seanslarında, birey çevresindeki kişilerle paylaşmaktan çekindiği tüm duygu yoğunluğunu paylaşır ve kendini bir miktar rahatlamış hissedebilir. Bireysel terapi veya aile terapisi yas süreçlerinde uygulanan tedavi yöntemleri arasındadır.

Image by Freepik