30 Oca 2023
Hem fiziksel hem de zihinsel olarak güçlü bir günü tamamlamanın en önemli gerekliliklerinden biri sağlıklı bir uyku düzenidir. Gece uykusuna dalmakta güçlük çeken ya da bir yetişkinin uyuması gereken ortalama süreyi (6-8 saat) tamamlayamayan kişiler, zaman içerisinde ruhsal veya bedensel olarak negatif etkilere maruz kalabilirler. Özetlemek gerekirse, uyku problemi çok fazla vakit kaybetmeden profesyonel bir destekle çözülmesi gereken önemli bir rahatsızlıktır.
Uyku Bozukluğu Nedir
Kişi uykusundan uyandığında, yorgun ve yeterince dinlenemediğini hissederek güne başlıyorsa ya da geceleri uykuya dalmakta oldukça zorlanıyorsa, burada uyku bozukluğu yaşandığını belirtmek mümkündür. Özellikle uyku bozukluğu yaşayan kişiler, gündelik yaşamı içerisinde istemsiz bir şekilde kendini uyku dalarken bulabilir. Unutulmamalıdır ki, bireyin ihtiyacı olan sağlıklı uyku düzeni, ancak düzenli ve kesintisiz bir gece uykusuyla sağlanmaktadır.
Uyku Problemi Neden Olur?
Uyku problemi altında yatan birden çok sebep olabilir. Bazı fizyolojik ya da psikolojik rahatsızlıkların yanı sıra, gün içerisinde aşırı miktarda kafein veya alkol tüketimi, yoğun geçen stresli bir dönem ya da yoğunluk derecesi fazla spor aktiviteleri kişilerin uyku problemi yaşamalarına sebebiyet verebilir. Uykusuzluk nedenleri ve çözümleri alanında etkin bir tedavi süreci geliştirebilmek için belirtileri doğru gözlemlemek oldukça önem taşıyor.
Uyku Bozukluğu Belirtileri
Uyku bozukluğu belirtilerini aşağıdaki maddelerle ifade edebiliriz:
- Geceleri uyku dalmada zorluk çekmek veya bazen hiç uykuya dalamamak
- Gün içerisinde hissedilen aşırı uykulu olma hali
- Uyku esnasında horlama ve nefes duraklaması
- Geceleri sık sık terlemek
- Sık hissedilen tuvalet ihtiyacı
- Uykuda burnun tıkanması ve ağız kuruluğu
- Gün içerisinde sık sık uyuklama, bitkinlik ve yorgun uyanma
- Konsantrasyonda eksiklik, unutkanlık, çabuk sinirlenmek ve cinsel isteksizlik
- Vücut ısısında azalma
Uyku Bozukluğu Türleri Nelerdir?
1. İnsomnia ( Uykuya Dalamama )
Uykuya dalamıyorum ne yapmalıyım?
Özellikle ergenlik ve genç yaşlarda görülen insomnia uykuya dalamama veya uyku esnasında sık sık uyanma halini ifade eden bir bozukluktur. Kişinin gündelik hayatta edindiği bazı alışkanlıklar veya genetik faktörlü olarak meydana gelebilir. Bu tür uyku bozukluğunu yaşayan kişiler, sabah uyandıklarında kendilerini oldukça yorgun hissederler ve günlük aktivitelerini gerçekleştirirken zorlanabilirler. Tedavi edilmediği takdirde, kişinin zaman içerisinde iş ve sosyal yaşamı negatif yönde etkilenebilir.
2. Hipersomnia ( Aşırı Uykululuk )
Gün içerisinde devamlı uyukluyorum!
Hipersomnia, kişinin gece yeterli derecede uyumasına rağmen ertesi gün kendini yine uykulu hissetmesine sebep olan bir uyku bozukluğu türüdür. Aşırı uykululuk hali, kişiyi gün içerisinde çalışırken veya dışarda herhangi bir iş yaparken zor durumda bırakabilir. Hipersomnia rahatsızlığına sahip kişiler, hiç olmayacak yer ve zamanlarda birden uykuya dalabilir. Belirli aralıklarla sık sık kahve tüketmeleri en çok tercih ettikleri uyku kaçırma yöntemleri arasında gösterilebilir. Dolayısıyla bu kişilerin tedavi sürecini tamamlamadan, araba kullanmak ya da bunun benzeri gibi hayati tehdit oluşturacak aktivitelerden kesinlikle uzak durmaları gerekmektedir.
3. Huzursuz Bacak Sendromu
Huzursuz bacak sendromu rahatsızlığına sahip kişiler, uyku veya istirahat esnasında hareketsiz kalmada zorlandıkları için kaliteli bir dinlenme süreci geçiremezler. Bu da onların geceleri sağlıklı bir uyku yaşamı sürmesine engel olur. Huzursuz bacak sendromu, sadece bacaklarda değil, kollarda da benzer etkilerle kendisini gösterebilir. Bazı hastalarda her gece görülürken, bazı hastalarda da birkaç günde bir belirtilerini yoğun şekilde hissettirebilir. Kişiler hareket etme ihtiyaçlarını bastıramadıkları için zamanla belirgin bir uyku bozukluğu yaşanmaya başlar.
4. Parasomnia ( Gece Terörü )
Kişilerin uyku esnasında, uyurgezerlik, kendi kendine sayıklama ya da inleme gibi belirtiler gösterdiği bir uyku bozukluğu türüdür. Gece Terörü olarak da bilinen Parasomnia, bazen uyku felci yaşanmasına sebep olabilir. Genellikle uykunun en derin zamanında kendini gösterir ve kişi ne yaptığının farkına varmadan tekrar uykuya devam edebilir. Parasomnia, her yaştan kişide görülse de ağırlıklı olarak 6 yaşını geçmeyen çocuklarda rastlanmaktadır.
Kişiden kişiye değişiklik gösteren Parasomnia belirtileri arasında, bağırarak ya da ağlayarak uykudan uyanma, yoğun kalp atışları, gece terlemesi, uyku sırasında konuşma, yürüme, hareket etme, dişlerini gıcırdatma ya da hiç hareket edememek olarak belirtebiliriz.
5. Uyku Apnesi
Uyku sırasında solunum sıkıntısı yaşanmasına sebebiyet veren bir uyku bozukluğu türüdür. Uyku apnesinin nedeni tam olarak bilinmese de bazı faktörlerin rastlanma ihtimalini artırdığını söyleyebiliriz. Aşırı kilolu olma, yüksek tansiyon rahatsızlığı, madde bağımlılığı, diğer uyku bozuklukları veya üst solunum yollarını ilgilendiren bazı rahatsızlıklar uyku apnesini tetiklemektedir. En yaygın belirtileri arasında ise, gündüz uykusuzluğu, sinirlilik, horlama, ağız kuruluğu, hafıza sorunları ve kalp ritim bozukluğu gösterilebilir.
Uyku Bozukluğu Tedavisi ve Yöntemleri
Uyku bozukluğunun başarılı ve etkin bir şekilde tedavi edilebilmesi için, doğru tanı oldukça önemlidir. Bu tanının koyulabilmesi için, kişilerin şikayet öyküsünü iyice gözden geçirmek, çeşitli laboratuar tetkikleri ya da uyku testi uygulanabilir. Burada tedavinin asıl amacı, kişinin kaliteli uyku yaşamına geri dönmesini destek olmalı ve tüm yanlışları tespit etmek olmalıdır. Bunun dışında ilaç tedavisi uyku problemlerinin çözümünde sıklıkla tercih edilen yöntemlerden biridir. Özellikle uyku apnesi gibi, uykuda solunum sıkıntısı yaşayan kişilerde uyku terapisi düzenleyerek tedavi edici cihazlar kullanılmaktadır.
Uyku problemlerinin giderilmesinde tıbbi çözümlerin rolü büyük olsa da kişilerin kendi yaşam kalitelerini iyileştirmeleri, bu sürecin en önemli parçasından biridir. Uyku bozukluğu çeken kişiler, sebze ve meyve ağırlıklı beslenerek, şekerli, yağlı ya da karbonhidrat tarzı besin grubundan uzak durmalıdırlar. Ayrıca sigara, alkol ya da kafein tüketimine sınırlandırma getirmek kişilerin uyku yaşamında gözle görülür pozitif bir etki yapacaktır.
Image by jcomp on Freepik